प्रेम बहादुर खत्री /
‘मोगरा’ अर्थात् कन्डम । मोगरा रुकुम तिर प्रचलित शब्द हो । कन्डम वा ढाल शब्द बोल्न जति असहज लाग्छ त्यति असहज मोगरा बोल्दा लाग्दैन । गाउँ घरमा कन्डम भन्न लाज मानेर मोगरा भनिएको हुन सक्छ ।
मोगराको महत्व धेरै छ भन्ने कुरा यताका समाजमा पनि जानकारी छ र पनि प्रयोगमा धेरै छैन । मोगरा परिवार नियोजन को अस्थायी साधनको रूपमा चिनिएको छ । यो एकबाट अर्को व्यक्तिमा यौन सम्पर्क मार्फत सर्ने सङ्क्रमण (यौन रोग) बाट पनि बचाउँछ । अझै पनि यहाँको गाउँघरमा यसका बारेमा खुलेर बोल्न हिचकिचाउने मानिसहरू छन् । उनीहरू बजारमा वा स्वास्थ्य केन्द्रहरूमा गएर मोगरा लीन असहज मान्छन् ।
मोगराको प्रयोगलाई गाउँ घरमा पनि शहरको जस्तै प्रचारमा बढाउने हो भने गाउँमा शहरमा भन्दा पनि प्रभावकारी हुनसक्छ । मोगराको महत्वका बारेमा सबैलाई सचेत बनाउने कार्यक्रमहरू जस्तैः सडक नाटक पनि हो ।
विद्यालयहरूका शिक्षकहरूलाई दिइने “बृहत् यौनिकता शिक्षा” तालिमले यस्तो कार्यक्रम सञ्चालनको लागि सहयोग पुग्न सक्छ । जसको कारण पसलमा किन्न हिचकिचाउने मानिस कम्तिमा प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्रमा पाइने निःशुल्क मगरा लिएर शुनिस्चित, सुरक्षित र सबल शान्त परिवारको लागि योजना बनाउन सक्छन् । * लेखक ……….. विद्यालयका सिस्ने गाउँपालिका ३ रुकुम पुर्बका शिक्षक हुनुहुन्छ ।
